NEW TRANSLATION: Tilopa’s Gangama Mahāmudrā Instructions

I completed a new translation in one day of these precious verses as an offering, on Dakini Day, 2^nd December 2018.

I am grateful to the prior English translation of these verses, by David Molk (Tilopa’s Māhamudrā  Updesha, Snow Lion (2014)) and Lama Yeshe Gyamtso (Shenphen Osel, Vol.3, No.3, 1999), and the published commentaries available in doing this new translation.

For the ease of Tibetan language students and readers, I have tried to translate closer to the original Tibetan, by not adding in any words and where possible keeping the same order of the words and lines in the verses and sentences.  I have also tried to preserve the Tibetan by repeating the same English words in the verses where the Tibetan words are repeated.  The Tibetan text reproduced here is taken from the Treasury of Precious Instructions, by Jamgon Kongtrul Lodro Thaye (Shechen Publications, Delhi, 1999, TBRC W23605). Translation pasted below, or downloadable as a .pdf file (with the Tibetan phonetics for chanting included) here. May it be of benefit!

Adele Tomlin, completed in one day on 2^nd December 2018. Please reproduce and use with permission.

Tilopa’s Gangama Māhamudrā Instructions

རྒྱ་གར་སྐད་དུ། མ་ཧཱ་མུ་དྲ་ཨུ་པ་དེ་ཤ། བོད་སྐད་དུ། །ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་མན་ངག ༈ །

In Sanskrit: Māhamudrā Upadesha. In Tibetan: Pith Instructions on Māhamudrā.

དཔལ་རྡོ་རྗེ་མཁའ་འགྲོ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། ༈ །

Homage to Vajradakini!

 

ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྟན་དུ་མེད་ཀྱིས་ཀྱང༌། །

དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་གང་གིས་གང་ལ་བརྟེན། །

རང་སེམས་ཕྱག་རྒྱ་ཆེ་ལ་བརྟེན་ཡུལ་མེད། །

མ་བཅོས་གཉུག་མའི་ངང་དུ་གློད་ལ་ཞོག ༈ །

Just as there is no Māhamudrā ‘teaching’;

For example, whom and what supports space?

One’s mind, Māhamudrā , also has no objective support.

So relax in the unfabricated primordial state!

 

བཅིངས་པ་ཀློད་ན་གྲོལ་བར་ཐེ་ཚོམ་མེད། །

དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་དཀྱིལ་བལྟས་མཐོང་བ་འགག་པར་འགྱུར། །

དེ་བཞིན་སེམས་ཀྱིས་སེམས་ལ་བལྟས་བྱས་ན། །

རྣམ་རྟོག་ཚོགས་འགག་བླ་མེད་བྱང་ཆུབ་འཐོབ། ༈ །

Loosening fetters, will undoubtedly liberate.

For example, looking at the centre of space, ‘seeing’ ceases.

Likewise, when mind tries to look at mind

Masses of thoughts cease and unsurpassed awakening is attained.

 

དཔེར་ན་ས་རླངས་སྤྲིན་ནི་ནམ་མཁའི་དབྱིངས་སུ་དེངས། །

གར་ཡང་སོང་བ་མེད་ཅིང་གར་ཡང་གནས་པ་མེད། །

དེ་བཞིན་སེམས་ལས་བྱུང་བའི་རྟོག་ཚོགས་ཀྱང༌། །

རང་སེམས་མཐོང་བས་རྟོག་པའི་རྦ་རླབས་དྭངས། ༈ །

For example, as vapour from the earth ascends and evaporates into the expanse of space,

Going nowhere and abiding nowhere.

Likewise, when masses of thoughts arising from the mind

are ‘seen’ as one’s mind, the waves of thoughts dissolve.

 

དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་རང་བཞིན་ཁ་དོག་དབྱིབས་ལས་འདས། །

དཀར་ནག་དག་གིས་གོས་ཤིང་འགྱུར་བ་མེད། །

དེ་བཞིན་རང་སེམས་སྙིང་པོ་ཁ་དོག་དབྱིབས་ལས་འདས། །

དགེ་སྡིག་དཀར་ནག་ཆོས་ཀྱིས་གོས་མི་འགྱུར། ༈ །

For example, the nature of space transcends colour and shape,

Untainted and unchanged by white and black.

Likewise, the ‘heart’ of one’s mind transcends colour and shape,

Untainted and unchanged by white virtue and black evil.

 

དཔེར་ན་གསལ་དྭང་ཉི་མའི་སྙིང་པོ་དེ། །

བསྐལ་པ་སྟོང་གི་མུན་པས་སྒྲིབ་མི་འགྱུར། །

དེ་བཞིན་རང་སེམས་སྙིང་པོ་འོད་གསལ་དེ། །

བསྐལ་པའི་འཁོར་བས་སྒྲིབ་པར་མི་ནུས་སོ། ༈ །

For example, the brilliant luminous ‘essence’ of the sun,

Is not obscured by a thousand eons of darkness.

Likewise, the ‘luminous clarity’ of one’s mind

Cannot be obscured by eons of samsara.

 

 

།དེ་ལྟར་སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་གདོད་ནས་ནམ་མཁའ་འདྲ། །

ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་དེ་རུ་མ་འདུས་མེད། །

ལུས་ཀྱི་བྱ་བ་ཡོངས་ཐོངས་རྣལ་འབྱོར་དལ་བར་སྡོང༌། །

ངག་གི་སྨྲ་བརྗོད་མེད་དེ་གྲགས་སྟོང་བྲག་ཆ་འདྲ། །

ཡིད་ལ་ཅི་ཡང་མི་བསམ་ལ་བཟླའི་ཆོས་ལ་ལྟོས། །

ལུས་ལ་སྙིང་པོ་མེད་པ་སྨྱུགས་མའི་སྡོང་པོ་འདྲ། །

སེམས་ནི་ནམ་མཁའི་དཀྱིལ་ལྟར་བསམ་པའི་ཡུལ་ལས་འདས། །

དེ་ཡི་ངང་ལ་བཏང་བཞག་མེད་པར་གློད་ལ་ཞོག ༈ །

Like that, the nature of mind is primordially, like space,

There are no phenomena not included within it.

Letting go of all physical activities, the yogi rests at ease.

Speech without reference, is like an empty echo.

Body without essence, is like a bamboo stalk.

Mind, like the centre of space, transcends all objects of thinking.

Without sending it away or placing it, relax within that.

 

སེམས་པ་གཏད་སོ་མེད་ན་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡིན། །

དེ་ལ་གོམས་ཤིང་འདྲིས་ན་བླ་མེད་བྱང་ཆུབ་འཐོབ། ༈ །

If mind has no fixed reference, it is Māhamudrā.

Becoming familiar and habituated to that, unsurpassable awakening is attained.

 

སྔགས་སུ་སྨྲ་དང་ཕ་རོལ་ཕྱིན་པ་དང༌། །

འདུལ་བ་མདོ་སྡེ་སྡེ་སྣོད་ལ་སོགས་པ། །

རང་རང་གཞུང་དང་གྲུབ་པའི་མཐའ་ཡིས་ན། །

འོད་གསལ་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་མཐོང་མི་འགྱུར། །

ཞེ་འདོད་བྱུང་བས་འོད་གསལ་མ་མཐོང་བསྒྲིབས། ༈ །

Practitioners of Mantras, the Paramitas,

Vinaya, Sutras, Pitakas, and so on,

Will not ‘see’ the ‘luminous clarity’ Māhamudrā

By their ‘own’ texts and individual ’ tenets;

Their opinions obscure the ‘seeing’ of ‘luminous clarity’.

 

རྟོག་པའི་སྲུང་སྡོམ་དམ་ཚིག་དོན་ལས་ཉམས ། །

ཡིད་ལ་མི་བྱེད་ཞི་འདོད་ཀུན་དང་བྲལ། །

རང་བྱུང་རང་ཞི་ཆུ་ཡི་པ་ཏྲ་འདྲ། །

མི་གནས་མི་དམིགས་དོན་ལས་མི་འདའ་ན། །

དམ་ཚིག་མི་འདའ་མུན་པའི་སྒྲོན་མེ་ཡིན། ༈ །

Conceptually protected vows corrupt the meaning of samaya.

Free from all desires, inclinations and mental activities

Naturally arisen and naturally pacified, like designs on water

Not departing from non-abiding and non-observing

Is not departing from samaya, the lamp in the darkness.

 

ཞེ་འདོད་ཀུན་བྲལ་མཐའ་ལ་མི་གནས་ན། །

སྡེ་སྣོད་ཆོས་རྣམས་མ་ལུས་མཐོང་བར་འགྱུར། ༈ །

If, free of all inclinations and desires, there is ‘no-abiding’ in extremes,

The complete Dharma of the pitakas will be ‘seen’.

 

དོན་འདིར་གཞོལ་ན་འཁོར་བའི་བཙོན་ལས་ཐར། །

དོན་འདིར་མཉམ་བཞག་སྡིག་སྒྲིབ་ཐམས་ཅད་སྲེག །

བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ་ཞེས་སུ་བཤད་པ་ཡིན། །

Diligent application of this meaning, liberates from the prison of samsara.

Contemplative equipoise of this meaning, incinerates all negativities and obscurations.

Thus it is explained as the ‘lamp of the teachings’.

 

དོན་འདིར་མི་མོས་སྐྱེ་བོ་བླུན་པོ་རྣམས། །

འཁོར་བའི་ཆུ་བོས་རྟག་ཏུ་ཁྱེར་བར་ཟད། །

ངན་སོང་སྡུག་བསྔལ་མི་བཟད་བླུན་པོ་སྙིང་རེ་རྗེ། །

མི་བཟད་ཐར་འདོད་བླ་མ་མཁས་ལ་བསྟེན། །

བྱིན་རླབས་སྙིང་ལ་ཞུགས་ན་རང་སེམས་གྲོལ་བར་འགྱུར། ༈ །

Ordinary, deluded people without faith in this meaning

Are continually carried away and consumed by the river of samsara.

How sad, is the foolish, unending suffering of the lower realms!

Wanting liberation from its endlessness, rely upon a wise guru.

When their blessings enter the heart, one’s mind will be liberated.

 

ཀྱེ་ཧོ་འཁོར་བའི་ཆོས་འདི་དོན་མེད་སྡུག་བསྔལ་རྒྱུ། །

བྱས་པའི་ཆོས་ལ་སྙིང་པོ་མེད་པས་དོན་ལྡན་སྙིང་པོ་ལྟོས། །

གཟུང་འཛིན་ཀུན་ལས་འདས་ན་ལྟ་བའི་རྒྱལ་པོ་ཡིན། །

ཡེངས་པ་མེད་ན་བསྒོམ་པའི་རྒྱལ་པོ་ཡིན། །

བྱ་བཙལ་མེད་ན་སྤྱོད་པའི་རྒྱལ་པོ་ཡིན། །

རེ་དོགས་མེད་ན་འབྲས་བུ་མངོན་དུ་འགྱུར།༈ །

Kye ho! Such samsaric phenomena are meaningless, the cause of suffering.

Since created phenomena lack essence, look at the essence of the meaningful!

Transcending all grasping and clinging, is the King of views.

Being without distraction is the King of meditation.

Making no effort is the King of conduct.

Without hope and fear, the result is revealed.

 

དམིགས་པའི་ཡུལ་འདས་སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་གསལ།

།བགྲོད་པའི་ལམ་མེད་སངས་རྒྱས་ལམ་སྣ་ཟིན། །

བསྒོམ་པའི་ཡུལ་མེད་གོམས་ན་བླ་མེད་བྱང་ཆུབ་འཐོབ། ༈ །

Transcending observed objects, the nature of the mind is ‘clarity’.

With no path to be travelled, one seizes the ‘Buddha’ path.

Habituated to no object of meditation,

Unsurpassable awakening is attained.

 

ཀྱེ་མ་འཇིག་རྟེན་ཆོས་ལ་ལེགས་རྟོགས་དང༌། །

རྟག་མི་ཐུབ་སྟེ་རྨི་ལམ་སྒྱུ་མ་འདྲ། །

རྨི་ལམ་སྒྱུ་མ་དོན་ལ་ཡོད་མ་ཡིན། །

དེས་ན་སྐྱོ་བ་སྐྱེད་ལ་འཇིག་རྟེན་བྱ་བ་ཐོངས། །

Kye Ma!

Thoroughly examine worldly phenomena;

Incapable of permanence, like dreams and illusions.

There is no meaning in dreams and illusions.

Therefore, generate sorrow and let go of worldly activities.

 

འཁོར་ཡུལ་ཆགས་སྡང་འབྲེལ་པ་ཀུན་གཅོད་ནས། །

གཅིག་པུར་ནགས་འདབས་རི་ཁྲོད་གནས་པར་བསྒོམ། །

བསྒོམ་དུ་མེད་པའི་ངང་ལ་གནས་པར་གྱིས། །

ཐོབ་མེད་ཐོབ་ན་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་འཐོབ། །

Severing all relations of attachment and aversion towards objects and surroundings,

Meditate alone in abodes of isolated forests and mountain retreats.

Abide in that state without meditation.

Attaining ‘non-attainment’, Māhamudrā is attained.

 

དཔེར་ན་ལྗོན་ཤིང་སྡོང་པོ་ཡལ་ག་ལོ་འདབ་རྒྱས། །

རྩ་བ་གཅིག་བཅད་ཡལ་ག་ཁྲི་འབུམ་སྐམ། །

དེ་བཞིན་སེམས་ཀྱི་རྩ་བ་བཅད་ན་འཁོར་བའི་ལོ་འདབ་སྐམ། ༈

For example, a tree trunk with foliage, branches and leaves;

Chopping its single root, hundreds of thousands of branches will wither.

Likewise, if the root of mind is chopped, the foliage of samsara withers.

 

དཔེར་ན་སྐལ་སྟོང་བསགས་པའི་མུན་པ་ཡང༌། །

སྒྲོན་མེ་གཅིག་གིས་མུན་པའི་ཚོགས་རྣམས་སེལ། །

དེ་བཞིན་རང་སེམས་འོད་གསལ་སྐད་ཅིག་གིས། །

བསྐལ་པར་བསགས་པའི་མ་རིག་སྡིག་སྒྲིབ་སེལ། ༈

For example, a mass of darkness accumulated over a thousand eons;

is dispelled by one single lamp.

Likewise, one single instant of  mind’s ‘luminous clarity’

Dispels eons of accumulated ignorance, negativities, and obscurations.

 

།ཀྱེ་ཧོ། །བློ་ཡི་ཆོས་ཀྱིས་བློ་འདས་དོན་མི་མཐོང༌། །

བྱས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་བྱར་མེད་དོན་མི་རྟོགས། །

བློ་འདས་བྱར་མེད་དོན་དེ་ཐོབ་འདོད་ན། །

རང་སེམས་རྩད་ཆོད་རིག་པ་གཅེར་བུར་ཞོག །

Khye ho!

Intellectual phenomena, does not ‘see’ what transcends the intellect.

Created phenomena, do not realise the uncreated.

If one wishes to attain the meaning of what transcends the intellect and is uncreated,

Uproot one’s mind and strip awareness naked!

 

རྟོག་པ་དྲི་མའི་ཆུ་དེ་དྭངས་སུ་ཆུག །

སྣང་བ་དགག་སྒྲུབ་མི་བྱ་རང་སར་ཞོག །

སྤང་ལེན་མེད་པར་སྣང་སྲིད་ཕྱག་རྒྱར་གྲོལ། །

Allow the cloudy water of thoughts to clarify itself.

Do not block or create appearances, leave them as they are.

Not accepting or rejecting, the appearances of existence are liberated in Māhamudrā .

 

ཀུན་གཞི་སྐྱེ་བ་མེད་པར་བག་ཆགས་སྡིག་སྒྲིབ་སྤོང༌། །

སྙེམ་བྱེད་རྩིས་གདབ་མི་བྱ་སྐྱེ་མེད་སྙིང་པོར་ཞོག །

སྣང་བ་རབ་སྣང་བློ་ཡི་ཆོས་རྣམས་ཟད་དུ་ཆུག །

མུ་མཐའ་ཡོངས་གྲོལ་ལྟ་བའི་རྒྱལ་པོ་མཆོག །

མུ་མེད་གཏིང་ཡངས་སྒོམ་པའི་རྒྱལ་པོ་མཆོག །

མཐའ་ཆོད་ཕྱོགས་བྲལ་སྤྱོད་པའི་རྒྱལ་པོ་མཆོག །

རེ་མེད་རང་གྲོལ་འབྲས་བུའི་མཆོག་ཡིན་ནོ། ༈

Within the unborn ‘all-basis’, habitual tendencies, negativities, and obscurations are abandoned

Do not fixate or calculate, rest in the essence of the unborn.

In that illumination of appearances, mental phenomena are exhausted.

Freedom from boundaries and limits is the supreme King of views.

Boundless vastness is the supreme King of meditations.

Impartiality and severing extremes, is the supreme King of conduct.

Self-liberation, without expectation, is the supreme result.

 

ལས་ནི་དང་པོ་གཅོང་རོང་ཆུ་དང་འདྲ། །

བར་དུ་ཆུ་བོ་གངྒཱ་དལ་ཞིང་གཡོ། །

ཐ་མ་ཆུ་རྣམས་མ་བུ་འཕྲད་པ་འདྲ། །

At the beginning, it is like water of a river racing through a canyon.

In the middle, it is the gentle current of the River Ganges.

At the end, the ‘waters’ of a child meeting their mother.

 

བློ་དམན་སྐྱེས་བུའི་ངང་ལ་མི་གནས་ན། །

རླུང་གི་གནད་བཟུང་རིག་པ་བཅུད་ལ་བོར། །

ལྟ་སྟངས་སེམས་འཛིན་ཡན་ལག་དུ་མ་ཡིས། །

རིག་པ་དང་ལ་མི་གནས་བར་དུ་གཅུན།

Those of inferior intellect, unabiding in that state,

Hold the winds at the essential points, and emphasise the elixir of awareness,

Through various stages of gazing and apprehending mind,

Make effort until ‘non-abiding’ in awareness.

 

ལས་རྒྱ་བསྟེན་ན་བདེ་སྟོང་ཡེ་ཤེས་འཆར། །

ཐབས་དང་ཤེས་རབ་བྱིན་རླབས་སྙོམས་པར་འཇུག །

དལ་བར་དབབ་ཅིང་བསྐྱིལ་བཟློག་དྲངས་པ་དང༌། །

གནས་སུ་བསྐྱལ་དང་ལུས་ལ་ཁྱབ་པར་བྱ། །

Relying on karmamudra, the primordial awareness of bliss and emptiness dawns.

The blessings of ‘method’ and ‘wisdom’ absorb in union.

Slowly falling, binding, holding, reversing, drawing up and

Carrying to the abodes; make it permeate the body.

 

དེ་ལ་ཆགས་ཞེན་མེད་ན་བདེ་སྟོང་ཡེ་ཤེས་འཆར། ༈

ཚེ་རིང་སྐྲ་དཀར་མེད་ཅིང་ཟླ་ལྟར་རྒྱས་པར་འགྱུར། །

བཀྲག་མདངས་གསལ་ལ་སྟོབས་ཀྱང་སེང་གེ་འདྲ། །

ཐུན་མོང་དངོས་གྲུབ་མྱུར་ཐོང་མཆོག་ལ་གཞོལ་བར་འགྱུར། ༈ །

ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་གནད་ཀྱི་མན་ངག་འདི། །

འགྲོ་བ་སྐལ་ལྡན་སྙིང་ལ་གནས་པར་ཤོག

Without attachment or craving for it, bliss-emptiness primordial awareness dawns.

Long life, without white hair, like the waxing moon

A lustrous complexion and strength like a lion.

Common siddhis will be quickly ‘seen’, leading onto the supreme [siddhi].

May the essential points of these Māhamudrā instructions

Remain in the hearts of all fortunate wanderers!

ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་གྲུབ་པའི་དཔལ་ཏཻ་ལོ་པ་ཆེན་པོའི་ཞལ་སྔ་ནས་མཛད་པ་ཁ་ཆེའི་པཎྜི་ཏ་མཁས་ལ་གྲུབ་པའི་ནཱ་རོ་པས་དཀའ་བ་བཅུ་གཉིས་མཛད་པའི་རྟིང་ལ་ཆུ་བོ་གངྒཱའི་འགྲམ་དུ་ཏཻ་ལོ་པས་གསུངས་པ་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་རྡོ་རྗེའི་ཚིག་རྐང་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུ་པ་རྫོགས་སོ།། །ནཱ་རོ་པ་ཆེན་པོའི་ཞལ་སྔ་ནས་དང༌། །བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་སྒྲ་བསྒྱུར་གྱི་རྒྱལ་པོ་མར་པ་ཆོས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཀྱིས། །བྱང་ཕུལླ་ཧ་རིར་བསྒྱུར་ཅིང་ཞུས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པ་རྫོགས་སོ། །། །དགེའོ། །

The great and glorious siddha, Tilopa, who realized Māhamudrā, verbally bestowed this upon the learned and realised Kashmiri pandit, Nāropa, after he [Nāropa] had engaged in twelve austerities. Tilopa completed these twenty-nine Māhamudrā Vajra stanzas next to the River Gangā. This oral teaching was then given by Nāropa, and translated and written down at Pullahari in the north, by the great Tibetan translator, the king among translators, Marpa Chokyi Lodro.  May it be virtuous!

Translated by Adele Tomlin, 8th December 2018.

UPDATE May 2020: And here is the clearest and most profound explanations and oral translations of Tilopa’s ‘Ganges Mahamudra’ ever given in the 21st Century:

https://www.youtube.com/watch?v=OiauidrLzJg